واریس چیست؟

1-بیماری واریس چه نوع بیماری است؟

واریس در واقع اتساع سیاهرگها یا وریدهااست.در بدن انسان 3نوع رگ وجود دارد.سرخرگ یا شریان که خون را از قلب به نقاط مختلف بدن میبرند.سیاهرگ یا ورید که خون را از اعضا بدن به سوی قلب برمیگردانند.مویرگها هم عروق بسیار کوچکی در محل اتصال سرخرگ وسیاهرگ هستند که در محل آنها به علت داشتن فقط یک لایه سلولی،تبادل مواد غذایی واکسیژن صورت میگیرد.

در شکل 1 این سه نوع رگ به نمایش گذاشته شده است.

        سیاهرگ                           مویرگ                     سرخرگ

شکل1-در این شکل سرخرگ،مویرگ وسیاهرگ دیده میشود.در واقع سیستم عروقی بدن ،یک سیستم بسته می باشد .سرخرگ به مویرگ تبدیل میشود ومویرگ بعد از انجام تبادلات گازی ومواد غذایی به سیاهرگ تبدیل میشود.

2-علل ایجاد بیماری واریس در افراد چیست؟ برای پاسخ به این سوال اول به ساختمان سیاهرگها اشاره میکنم.همانطور که در سمت راست شکل 2می بینید در داخل سیاهرگها دریچه هایی وجود دارند بنام دریچه لانه کبوتری که یک طرفه بوده و فقط به سمت قلب باز میشوند وخون را ازنقاط مختلف بدن بالاخص پاها به سمت قلب میبرند.حال اگر این دریچه ها خوب کار نکنند مثلا بدنبال ایستادن طولانی کار این دریچه ها مختل شده،خون در سیاهرگ میماند وبعد از مدتی متسع شده وکارایی دریچه ها بدتر میشود.

سیاهرگ طبیعی                  سیاهرگ واریسی

شکل2-در این شکل سیاهرگ طبیعی در سمت راست وسیاهرگ واریسی در سمت چپ نشان داده شده است.به تفاوت شکل وکار دریچه های لانه کبوتری توجه کنید.

3- این بیماری زمینه ارثی یا خانوادگی دارد؟

بله در بعضی از خانواده ها واریس بطور شایعتری دیده میشود که میتواند به علت تغییرات جدار سیاهرگها باشد.

علل مختلفی در بروز واریس نقش دارند که به شایعترین آنها اشاره می کنم.

1-سن:هر چه سن بالاتر میرود،جدار سیاهرگ سفت تر میشودواز سویی دریچه های لانه کبوتری ضعیف شده وخوب کار نمیکنند لذا واریس ایجاد میشود.

2- حاملگی:تغییرات هورمونی در دوران حاملگی،افزایش حجم داخل عروقی واز طرف دیگرجریان اهسته تر خون بالاخص در پاها باعث ایجاد ویاتشدید واریس در حاملگی میشود.

3-جنس زن:زنها بالاخص در دوران حاملگی ونیز بعد از یائسگی در معرض واریس می باشند.

4-ایستادنهای طولانی مدت

5-چاقی

4-بیشتر چه افرادی ودر چه سنینی در معرض ابتلا به بیماری واریس هستند؟

بیشتر زنها،افرادی که طولانی مدت ایستاده یا نشسته در یک وضعیت خاص باشند،حاملگی،افزایش سن

5-علائم بروز این بیماری در افراد چیست؟ بیشتر در چه ناحیه ای از بدن مشاهده می شود؟

الف-در ابتدا ممکنست وریدهای واریس علامتی نداشته باشند وفقط به صورت عروق سیاهرنگ،قرمز عنکبوتی شکل ویا طناب سیاهرنگی در محل مبتلا بالاخص پاها دیده شوند.شکل3

 

شکل3-از چپ به راست تغییراتی که در پای مبتلا به واریس وجود دارد دیده میشود.درشکل1 قط خطوط باریک سیاهرنگ یا قرمز رنگ عنکبوتی دیده میشود.در شکل2عروق متسع وپر پیچ وخم میشوند.در مراحل بعدی پاها ورم کرده حتی زخم در اندام دیده میشود

ب-ممکنست خود واریس در فرد علامت ایجاد کند که شامل احساس سنگینی،سوزش،گرفتگی در پشت پا بوده.درد معمولا بعد از ایستادن یا نشستن طولانی تشدید شده وبعد از دراز کردن پا وبالخص بالا گرفتن پا بهتر میشود.

حتی ممکنست ورم پا یا زخم پا یا خارش در محل وریدهای واریسی ایجاد شود.

6- مراجعه کنندگان مبتلا به این بیماری چه تعداد در استان است؟در این زمینه اماری نداریم.

7 تغذیه مناسب برای این گروه از بیماران چیست؟تغذیه خاصی مد نظر نمی باشد.در واقع چاقی یکی از فاکتورهای خطر این بیماری است.لدا داشتن تغذیه سالم وتحرک کافی و بالطبع وزن مناسب مانع از این بیماری میشود

8- آیا این بیماری باعث ایجاد بیماری های دیگر هم می شود؟

در واقع دراین قسمت به عوارض واریس اشاره میکنم.مهمترین عوارض واریس عبارتند از:

الف-زخم و خونریزی :درمحل واریس بخصوص در مناطق تحت فشار مانند قوزکها ممکن است زخم ایجاد شودودرمحل زخم گاه ممکنست خونریزی ایجاد شود.

ب- لخته:مهمترین وجدی ترین عارضه واریس است که در صورت عدم درمان فوری میتواند منجر به آمبولی حاد ریه وحتی مرگ شود.لذا تمام بیماران واریس در صورت تورم یکطرفه وشدید پا جهت رد لخته وریدهای عمقی سریعا باید به پزشک مراجعه کنند.

3-نارسایی وریدی:یکی از عوارض شایع واریس است که به علت عدم تخلیه کافی خون از اندام تحتانی میتواند پاها دچار تورم وورم مداوم بالاخص بعد از ایستادن یا نشستن طولانی مدت ایجاد شود.

9- این بیماری به چه صورت قابل درمان است ؟

معمولا درمان واریس نیاز به بستری در بیمارستان ندارد.

الف-استفاده از جوراب واریس:طول وسایزجوراب واریس بسته به شدت بیماری وطول ان باید انتخاب شود.

بهتر است صبح که فرد از خواب بلند میشود تا شب قبل از خواب بپوشد یا حداقل تا زمانی که سرکار است پوشیده داشته باشد.

ب-درمراحل پیشرفته ممکنست لازم باشد با جراحی یا از روشهای کمتر تهاجمی مثل لیزر یابستن ورید با آندوسکوپی یا کاتتر استفاده کرد

10- راه های پیشگیری از بیماری واریس چیست؟

با انجام ورزش،کاهش وزن ،نپوشیدن لباسهای تنگ، بالا نگهداشتن پاها وخود داری از ایستادن یا نشستنهای طولانی میتوان از ایجاد واریس جلوگیری کرد.

اگر مجبور هستید طولانی مدت سر پا بایستید سعی کنید در محل راه بروید یا حداقل انقباض در عضلات پاها ایجاد کنید تا باعث جریان خون در اندام شود.یعنی بطور مکرر وزن بدن روی یک پا قرار گرفته وبا جابجا کردن پا باعث حرکت خون در عضلات پا شوید.

دکتر طوبی کاظمی

استاد قلب وعروق دانشگاه علوم پزشکی بیرجند

مرکز تحقیقات آترواسکلروز وعروق کرونر

7اردیبهشت 1395